Cổ nhân dạy cách dùng người: Thà giao trọng trách cho kẻ ngốc còn hơn là kẻ tiểu nhân
Người xưa vẫn thường nói: “Biết người, biết mặt, không biết lòng”, ý nói lòng người là thứ khó đoán nhất. Cho nên, muốn thành đại sự cần học cách nhìn người, và những điều cổ nhân để lại dưới đây thật vô cùng quý giá.
Phương pháp lựa chọn nhân tài và sử dụng nhân tài chính là nếu tìm không được thánh nhân thì hãy giao trọng trách cho người quân tử.
Bởi vì người quân tử có tài cán sẽ dùng tài cán của mình vào việc thiện. Kẻ tiểu nhân sẽ luôn nghĩ cách dùng tài cán của mình vào việc ác.
Người quân tử tự có tiêu chuẩn cao về đạo đức nên luôn hành thiện ở khắp mọi nơi. Kẻ tiểu nhân có chút tài cán, lại được giao trọng trách thì sẽ lợi dụng tài cán mà không việc ác nào không làm nhằm đoạt được lợi ích bản thân.
Nếu không tìm được ai thì thà rằng giao cho kẻ ngốc còn hơn giao trọng trách cho kẻ tiểu nhân. Bởi vì kẻ ngốc cho dù có muốn làm việc ác thì cũng bởi vì trí tuệ không đủ, khí lực cũng không có nên vẫn sẽ có người khác chế ngự được họ
Trái lại, kẻ tiểu nhân âm mưu quỷ kế có đủ cả, lại táo bạo nên khi được giao trọng trách thì sẽ giống như “ác hổ sinh cánh”, dẫn đến nguy hại khó lường.
Gia Cát Lượng cho rằng, nên “dùng đúng sai để hỏi nhằm xem xét chí hướng của đối phương”.
Câu này có ý nghĩa là đưa ra vấn đề đúng sai rõ ràng để hỏi đối phương nhằm xem xét chí hướng của đối phương như thế nào. Cũng là để xem thái độ của đối phương có đặc điểm gì, lập trường của người này như thế nào.
Muốn đánh giá một người có đáng trọng dụng hay không, đầu tiên phải hiểu được cách nhìn nhận của người đó có phải tích cực, chính xác hay không? Bởi vì trung thành là điều quan trọng nhất, cũng là yếu tố cơ bản nhất.
Ngoài ra, nếu muốn biết khả năng giữ chữ tín của một người đạt đến mức độ nào, đừng ngại dùng cách này. Hãy giao cho họ một công việc và để họ tự đưa ra khoảng thời gian sẽ hoàn thành công việc này, sau cùng xem thời gian hoàn thành có đúng như thời gian đã hứa hay không. Nếu như họ giữ đúng hẹn thì họ là người biết giữ chữ tín, ngược lại nếu như không đúng thời gian đã định thì thành tín của người này có vấn đề.
Đương nhiên, chỉ cần dùng một cuộc hẹn cũng có thể nhìn ra sự thành tín của một người. Có thể một lần khó đánh giá, nhưng nhiều lần xảy ra thì phải nhìn nhận lại sự thành tín của đối phương.
Khương Tử Nha lại khuyên “Đưa ra một vấn đề khó để đối phương trả lời, thì có thể thấy rõ được năng lực thông hiểu và khả năng ngôn ngữ của người ấy. Khi bàn chuyện, đưa ra những tình huống khó xử khác nhau cũng sẽ biết được năng lực ứng biến của đối phương”.
Bên cạnh đó, cổ nhân xưa còn dạy “Dùng vui mừng để xem khả năng tiết chế của đối phương”.
Vì con người khi ở vào trạng thái vui vẻ thì thường thường sẽ khó tiết chế được bản thân. Cho nên, dùng vui mừng để xem năng lực tiết chế của một người, xem phẩm đức của người đó có phải là kiên định ngay chính hay không, xem có phải đó là người “đắc ý mà cao ngạo” hay không?
Ngược lại, vào lúc sợ hãi, chúng ta có thể nhìn thấy được một người có phải là có năng lực kiên trì đến cùng hay không, có phải người ấy thực sự là dũng cảm hay chỉ là “hảo hán bề ngoài” mà thôi.
Đây được xem là những bài học đáng giá mà người xưa để lại cho hậu nhân.
