Sắm lễ tảo mộ Tết Thanh Minh như nào sao cho đúng, chuẩn?

Tết Thanh Minh là dịp đặc biệt trong năm để con cháu thể hiện lòng hiếu kính với tổ tiên, thông qua việc tảo mộ và làm lễ cúng gia thần, gia tiên. Trong đó, sắm lễ tảo mộ Tết Thanh Minh là một bước quan trọng không thể thiếu, góp phần thể hiện sự thành tâm của con cháu đối với ông bà, cha mẹ đã khuất. Tuy nhiên, việc sắm lễ thế nào cho đúng, đầy đủ và hợp phong tục lại tùy thuộc vào vùng miền, tập tục cũng như điều kiện của từng gia đình.

 Sắm lễ tảo mộ Tết Thanh Minh ngoài phần mộ

Theo phong tục lâu đời của người Việt, lễ tảo mộ vào dịp Thanh Minh thường được tổ chức vào buổi sáng để tận dụng không khí mát mẻ, trong lành. Gia đình sẽ chuẩn bị trước lễ vật để mang ra khu nghĩa trang hoặc nơi an nghỉ của người thân. Lễ vật mang tính truyền thống gồm: tiền vàng mã, hương đèn, trầu cau, hoa tươi, trái cây, nước sạch, cùng với lễ mặn hoặc lễ chay tùy theo gia chủ.

Nếu là sắm lễ chay, mâm lễ có thể đơn giản với xôi chè, oản chuối, bánh trái, nước trà, gạo muối, chén mật ong. Ngược lại, lễ mặn thường gồm gà luộc, chân giò, xôi, giò chả, rượu nếp… Tuy nhiên, dù là hình thức nào, yếu tố cốt lõi vẫn là lòng thành kính khi tiến hành nghi lễ.

Tại nơi có am thờ chung ở nghĩa trang, gia chủ đặt mâm lễ lên bàn hoặc đôn (ghế nhỏ), thắp nhang và vái ba vái trước khi đọc bài khấn Thần linh, Thổ địa và mời gia tiên về chứng giám. Bài văn khấn cũng thường có nội dung xin phép được dọn dẹp, sửa sang lại mộ phần. Sau đó, các thành viên sẽ tiến hành nhổ cỏ, quét dọn, tô đắp đất, trồng thêm hoa hoặc làm sạch bia mộ – hành động mang ý nghĩa tưởng nhớ và tri ân sâu sắc.

Một lưu ý quan trọng trong sắm lễ tảo mộ Tết Thanh Minh là thứ tự thăm mộ: nên viếng mộ tổ tiên trước, sau đó mới đến các mộ khác trong dòng họ hoặc gia đình. Nếu là họ tộc, người cao tuổi nhất sẽ thay mặt con cháu dâng hương và khấn vái; còn trong gia đình thì người làm lễ thường là trưởng nam.

Đặc biệt, khi thắp nhang nên chọn số lẻ (1 hoặc 3 nén) vì số lẻ tượng trưng cho cõi âm. Đèn hoặc nến thì nên thắp 2 cây, biểu trưng cho nhật nguyệt – sự hài hòa âm dương. Trong quá trình hành lễ, nên phân biệt rõ giữa vái (các ngón tay đan vào nhau, thực hiện 3 lần trước ngực) và lễ (hai tay áp vào nhau, cúi người kính cẩn). Mọi hành động đều cần diễn ra trong không khí trang nghiêm, thành kính và nhất tâm.

Sắm lễ Tết Thanh Minh tại gia sao cho đúng cách

Bên cạnh việc ra mộ phần tảo mộ, nhiều gia đình còn tổ chức lễ cúng Thanh Minh tại nhà để mời gia tiên về hưởng lễ, chứng giám tấm lòng con cháu. Hình thức này đặc biệt phù hợp với người cao tuổi hoặc những gia đình ở xa nghĩa trang, không tiện đi lại.

Lễ vật cúng tại gia trong ngày Thanh Minh được ghi chép trong sách “Văn khấn nôm tại nhà” của Đại đức Thích Quảng Định, bao gồm:

hương đèn, tiền vàng, trầu cau, rượu, xôi, gà luộc hoặc chân giò, giò chả và hoa quả tươi. Tùy điều kiện từng nhà, có thể chuẩn bị mâm cơm truyền thống với đầy đủ món mặn như canh măng, miến, đĩa xào… hoặc đơn giản hơn là mâm lễ chay thanh tịnh với trà, bánh, hoa quả.

Dù sắm lễ tảo mộ Tết Thanh Minh tại nhà có phong phú hay đơn giản thì quan trọng nhất vẫn là tâm thành. Trong lễ cúng, gia chủ thường đọc văn khấn mời gia tiên về nhận lễ, xin phù hộ độ trì cho gia đạo hưng thịnh, con cháu bình an, mạnh khỏe, học hành tấn tới. Hành lễ được thực hiện đúng nghi thức, sau khi thắp nhang và dâng hương, cả gia đình cùng nhau cúi đầu tưởng niệm và cầu nguyện trong yên tĩnh.

Nhiều người theo đạo Phật còn quan niệm rằng, cúng lễ chay trong dịp Thanh Minh là cách giúp linh hồn người đã khuất dễ siêu thoát hơn. Việc tránh sát sinh cũng thể hiện sự thanh tịnh, từ bi trong tâm hồn của người còn sống. Tuy nhiên, trong văn hóa người Việt, không có quy định cứng nhắc về sắm lễ chay hay lễ mặn. Mỗi gia đình có thể tùy nghi thực hiện sao cho hợp với truyền thống và điều kiện kinh tế của mình.

Sắm lễ tảo mộ Tết Thanh Minh là một nghi lễ văn hóa mang đậm nét truyền thống tâm linh của người Việt. Dù lễ lớn hay nhỏ, dù tại mộ phần hay tại gia, điều quan trọng nhất vẫn là lòng thành kính, sự biết ơn và tưởng nhớ đến tổ tiên, những người đã khuất. Một mâm lễ đơn sơ nhưng xuất phát từ tâm lòng thành tâm vẫn mang ý nghĩa thiêng liêng, giúp kết nối âm dương, giữ gìn nền tảng đạo đức gia đình và giáo dục con cháu về tình thân, lòng hiếu nghĩa.