Lễ cải cát hay còn gọi là bốc mộ, sang tiểu, dời mộ là một trong những nghi lễ tâm linh truyền thống quan trọng của người Việt. Đây được xem là giai đoạn cuối cùng của tang lễ, mang ý nghĩa tiễn biệt và an vị người đã khuất tại nơi yên nghỉ vĩnh hằng. Tuy nhiên, để lễ bốc mộ diễn ra suôn sẻ, gia chủ cần chuẩn bị kỹ lưỡng văn khấn bốc mộ cũng như tuân thủ nghi thức đúng chuẩn theo phong tục.
Ý nghĩa lễ cải cát – sang tiểu – bốc mộ
Người Việt quan niệm, sau khi người mất được hung táng (chôn tạm), nếu có điều kiện thì nên cải táng – tức là đưa hài cốt lên, vệ sinh sạch sẽ rồi đặt vào tiểu sành và chôn lại ở nơi hợp phong thủy hơn. Lễ này gọi là cải cát hay sang tiểu.
Việc cải táng đúng cách không chỉ giúp vong linh được an vị mà còn ảnh hưởng đến vận khí, sự nghiệp và sức khỏe của con cháu trong dòng họ. Nếu chọn được huyệt mộ tốt, thời gian và hướng mộ hợp tuổi, gia đạo sẽ thêm phần hưng thịnh, con cháu đỗ đạt, làm ăn phát tài.
Thời gian và điều kiện tiến hành cải táng
Theo quan niệm dân gian, lễ cải cát thường diễn ra sau 3 năm kể từ ngày hung táng (thường trùng với dịp mãn tang). Tuy nhiên, ngày nay do môi trường và thổ nhưỡng thay đổi, nhiều gia đình đợi từ 4 đến 5 năm mới thực hiện để đảm bảo xương cốt phân hủy hoàn toàn.
Thời điểm thích hợp để bốc mộ là vào cuối thu đến trước ngày Đông Chí, tránh cải táng vào đầu năm hoặc sau Đông Chí. Ngoài ra, phải chọn ngày, giờ đẹp hợp tuổi người mất và trưởng nam trong gia đình, tránh năm xung sát.
Sắm lễ và bài văn khấn bốc mộ chuẩn tâm linh
Chuẩn bị lễ vật và chọn huyệt cát
Gia đình cần chuẩn bị lễ vật cúng đầy đủ như: nhang đèn, trầu cau, rượu, vàng mã, xôi, gà, chè, hoa quả,… Cùng với đó, nên tìm một huyệt mộ cát địa, nơi có khí tốt, hợp phong thủy, có thể nhờ thầy địa lý xem giúp để chọn hướng mộ phù hợp.
Văn khấn bốc mộ và các nghi lễ cần thiết
Dưới đây là bài văn khấn bốc mộ đúng nghi lễ, được chia thành hai phần: văn khấn trình tổ tiên và thần linh, và văn khấn Long Mạch, Sơn Thần, Thổ Thần.
Văn khấn bốc mộ trình tổ tiên và người đã khuất
Nam mô A Di Đà Phật!
Nam mô A Di Đà Phật!
Nam mô A Di Đà Phật!
– Con lạy chín phương Trời, mười phương Chư Phật, Chư phật mười phương.
– Con lạy Đức Đương cảnh Thành hoàng chư vị Đại vương
– Con kính lạy ngài Đông trù Tư mệnh Táo phủ Thần quân
– Con kính lạy chư gia tiên Cao Tằng Tổ Khảo, Cao Tằng Tổ tỷ
Hôm nay là ngày…. tháng …. năm ……., tại tỉnh……huyện……xã……thôn……..
Hiển khảo (hoặc tỷ)………………………………………mộ tiền
Than rằng: Thương xót cha (hay mẹ)xưa, vắng xa trần thế.
Thác về, sống gửi, đất ba thước phải vùi chôn.
Phách lạc hồn bay, hình trăm năm khó gìn để;
Lúc trước việc nhà bối rối, đặt để còn chưa hợp hướng phương.
Tới nay, tìm đất tốt lành, sửa sang lại, cầu an hình thể.
Rày thân: Phần mộ dời xong, lễ Ngu kính tế.
Hồn thiêng xin hưởng, nguyện cầu vĩnh viễn âm phần.
Phúc để di lưu, phù hộ vững bền miêu duệ.
Nam mô A Di Đà Phật!
Nam mô A Di Đà Phật!
Nam mô A Di Đà Phật
Văn khấn Long Mạch, Thổ Thần, Sơn Thần nơi mộ cũ và mới
Nam mô A Di Đà Phật!
Nam mô A Di Đà Phật!
Nam mô A Di Đà Phật!
– Con lạy chín phương Trời, mười phương Chư Phật, Chư phật mười phương.
– Con kính lạy Đức Hoàng Thiên Hậu Thổ chư vị Tôn thần.
– Con kính lạy các ngài Long Mạch, Sơn Thần, Thổ địa, Thần linh cai quản trong xứ này.
Hôm nay là ngày……tháng…..năm……
Tín chủ (chúng) con là:……………………..
Ngụ tại………………………………………………
Nhân hôm nay ngày Cải Cát (dời mộ, sửa mộ) của…………… mộ phần tại………
Chúng con cùng toàn thể gia quyến tuân theo nghi lễ sắn sửa hương hoa lễ vật dâng lên án tọa Tôn thần cùng chư vị uy linh, kính cẩn tâu trình.
Kính cáo Sơn Thần, Thổ Thần, Long Mạch và các vị Thần linh, cúi xin chứng minh, phù hộ cho tòan gia chúng con an ninh khang thái, vạn sự tốt lành.
Chúng con lễ bạc tâm thành, cúi xin được phù hộ độ trì.
Nam mô A Di Đà Phật!
Nam mô A Di Đà Phật!
Nam mô A Di Đà Phật!
Xem thêm: Hướng dẫn cúng đầy tháng theo phong cách đơn giản, đủ lễ
Quy trình lễ cải cát – sang tiểu đúng nghi thức
- Khấn xin trước mộ cũ: Trình bày lý do di dời, xin phép vong linh và thần linh nơi đó.
- Đào mộ, rửa cốt: Cẩn thận đưa xương cốt lên, rửa sạch bằng rượu hoặc nước thơm.
- Xếp tiểu: Đặt xương đúng thứ tự vào tiểu sành, tránh lộn xộn.
- Chuyển mộ về vị trí mới: Chọn huyệt cát, xây mộ theo thiết kế (mộ nổi, mộ chìm…).
- Khấn tại mộ mới: Trình thần linh nơi mới và thỉnh vong linh về nơi an nghỉ.
- Lễ tạ mộ: Sau khi hoàn tất cần dâng lễ tạ, cầu siêu cho người đã khuất được an nghỉ.
- Chuyển linh vị: Đưa ảnh thờ, bài vị lên bàn thờ tổ tiên tại nhà hoặc nhà thờ họ.
Lưu ý khi thực hiện lễ bốc mộ – cải cát
- Tránh những năm xung khắc với tuổi vong linh và trưởng nam.
- Không nên tự ý thực hiện nếu không rõ phong tục, nên mời thầy cúng có kinh nghiệm.
- Giữ gìn sự trang nghiêm, thanh tịnh trong suốt buổi lễ.
- Sau khi cải táng xong, nên làm lễ cầu siêu cho vong linh tại chùa.
Việc chuẩn bị văn khấn bốc mộ và thực hiện lễ cải cát đúng nghi lễ là một phần quan trọng trong truyền thống tâm linh người Việt. Không chỉ giúp người đã khuất được siêu thoát mà còn mang lại nhiều điều tốt lành cho hậu duệ. Nếu bạn đang chuẩn bị tiến hành lễ này, hãy nghiên cứu kỹ và thành tâm để nghi thức diễn ra suôn sẻ và viên mãn.